Op 1 november j.l. organiseerde het OKBN een kennissessie in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag over de ontwikkelingen op het gebied van Open Science, het huidige digitale wetenschappelijke informatielandschap en de toegankelijkheid van wetenschappelijke publicaties. Astrid van Wesenbeeck (open science officer KB) hield een inleiding over ontwikkelingen in de internationale en nationale wetenschappelijke community met betrekking tot de transitie naar Open Science en in dat kader over ‘Open Acces’ (vrije toegankelijkheid van publicaties). Open Science staat voor vrije toegang tot het hele wetenschappelijke onderzoeksproces, Open Access staat voor vrije toegang tot wetenschappelijke informatie. Maar veel wetenschappelijke publicaties zitten nog achter een z.g. ‘paywall’ en zijn alleen na betaling toegankelijk. Daarnaast zijn er ook publicaties die als PDF vrij toegankelijk zijn. Onderzoek wordt met gemeenschapsgeld betaald en daarom zouden zowel onderzoekers als burgerlijke instanties vrij van de onderzoeksresultaten gebruik moeten kunnen maken.
Naast Open Access wordt ook informatie gepubliceerd door commerciële partijen en veelal aangeboden binnen een databank die gehost worden door grotere organisaties.

In het kader van Citizen science / Burgerwetenschap, zie o.a.:

Zooniverse: https://www.zooniverse.org/about
KNAW: https://www.knaw.nl/nl/actueel/agenda/citizen-science
Wageningen University: https://www.wur.nl/nl/Dossiers/dossier/Citizen-science-burgerwetenschap.htm
TU Delft: https://www.tudelft.nl/scd/waterlab/doe-mee-aan-onderzoek/wat-is-citizen-science/ )
Kennisplatforms: Open: http://www.onlineopen.org en Monoskop: http://www.monoskop.org )

Na de inleiding konden de deelnemers zelf aan de slag met het zoeken in verschillende databases en het gebruik van de z.g. ‘open accessbutton’ die ingezet kan worden om een ‘paywall’ te omzeilen. De verschillende mogelijkheden werden na afloop geëvalueerd.

De volgende databanken konden worden doorzocht

1. Google Scholar – http://www.scholar.google.nl/
2. Ingenta Open – https://ingentaopen.com/
3. NARCIS — http://www.narcis.nl/
4. OSF Preprints — https://osf.io/preprints/
5. Unpaywall — http://www.doai.org
6. Academia — http://www.academia.edu & ResearchGate – http://www.researchegate.net
7. HBO Kennisbank – https://www.hbo-kennisbank.nl
8. IFindr – https://1findr.1science.com/home/
9. Open Knowledge – https://openknowledgemaps.org
10. Open Library of Humanities – https://www.openlibhums.org/
II. FigShare – https://figshare.com/
12. Coursera – https:((www.coursera.org/ (open educatie)
Gebruik van de open accesbutton.

Download de open accesbutton via: https://openaccessbutton.org (de button kan overigens ook als add-on aan Firefox worden toegevoegd).

Voor een voorbeeld zie: https://openaccessbutton.org/instructions

Wanneer je bijvoorbeeld het artikel: ‘Ribulose Bisphosphate Carboxylase: A Two-Layered, Square-Shaped Molecule of Symmetry 422’ opzoekt in Google Scholar (www.scholar.google.nl/) kom je alleen bij het abstract, het volledige artikel is niet vrij toegankelijk. Maar als je de titel opzoekt met de ‘openaccesbutton’ kom je bij een vrij toegankelijke, full text versie terecht.

Een andere mogelijkheid om vrije toegang tot publicaties te krijgen is het gebruik van: https://unpaywall.org

Ter afsluiting werd ook (nader) kennisgemaakt met de digitale bronnen van de Koninklijke Bibliotheek. https://www.kb.nl/digitale-bronnen. Hier kan je op voorgeselecteerde vakgebieden en voorgeselecteerde media in verschillende databaken zoeken.

Het is absoluut de moeite waard zelf op onderzoek uit te gaan!