Wanneer Donderdag 30 maart, 13.00-17.00u (fysieke bijeenkomst)

Waar Centraal Museum, Agnietenstraat 1, Utrecht

Programma

Introductie

De kern van elke bibliotheek is een collectie die bedoeld is voor gebruikers. De collectie en hoe deze gevormd is en wordt, geeft onvermijdelijk ook de visie weer van een instelling. Wat vond men belangrijk, wat wou men delen met anderen, wat viel er buiten de boot. Bij het verzamelen heeft men altijd gebruikers op het oog.

De kunstbibliothecarissen vandaag werken met collecties die doorgaans een lange geschiedenis hebben, waarbij vaak de bibliotheek de enige poort vormde tot een ruimere wereld van kennis en informatie. Dit doen ze echter niet langer meer alleen. Afspraken rond collectievorming zijn niet nieuw. Sterker nog, vroeger waren ze levendiger dan nu. Waarom is dat eigenlijk zo? Hoe verhouden bibliotheken zich tot elkaar? En waarom wordt daar zo weinig over gesproken? Zijn er uitdagingen die we beter samen zouden aangaan? Of is het meer te verantwoorden om blijvend te redeneren vanuit de eigen noden alleen?

Op deze bijeenkomst hebben diverse bibliotheken hun collectiebeleid voorgesteld. Sommige zijn nieuw en formeel, andere zitten nog volop in ontwikkeling of zijn louter informeel omdat er zo veel verandert. Deze bijeenkomst kan gezien worden als een startschot om verdere samenwerking op het gebied van collectievorming binnen het OKBN te stimuleren. 

Verslag

Marije Verduijn, Hoofd Collectiebeheer Centraal Museum, heet alle aanwezigen hartelijk welkom. Aangezien Marije oorspronkelijk zelf is begonnen bij het Centraal Museum in de museumbibliotheek, draagt zij het OKBN een warm hart toe en wenst ze ons veel succes met het mooie programma.

Anna Rademakers, voorzitter OKBN, Collectiespecialist Cultuurgeschiedenis KB, opent het programma.

Saskia Scheltjens, Hoofd Research Services Departement & Hoofdbibliothecaris Rijksmuseum Amsterdam, geeft een presentatie over Collectieve collectievorming bij kunstbibliotheken, met theoretische achtergrond over de ins en outs van samenwerking, en een inkijkje in de geschiedenis van het OKBN. Vanaf het begin is OKBN bedoeld als een organisatie om samenwerking tussen kunstbibliotheken te vergroten. Coördinatie van de collectievorming in de verschillende aangesloten bibliotheken is daarbij altijd een aandachtspunt geweest. De presentatie roept op tot een actievere focus op samenwerking, met afstemming van collecties op landelijk niveau en gedeelte dienstverlening op lokaal niveau. Presentatie hieronder.

Ramses van Bragt vertelt over het Collectiebeleid bij RKD Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis: wat er verworven wordt, wat er behouden wordt voor de (digitale) toekomst. Vanaf 2028 gaat het RKD mogelijk naar een nieuwe locatie, wat veel werkzaamheden met zich meebrengt aangezien er dan 15,5 strekkende kilometer aan analoog materiaal mee gaat. Ook wordt er hard gewerkt aan de ontwikkeling van een digitaal Huis voor de Kunstgeschiedenis. Het RKD gaat het Collectieplan (dat uit 2018 stamt) actualiseren en is actief bezig met de waarderingsmethodiek (voor huidige collectie en aanwinsten) en wil graag meer samenwerking zoeken met andere instituten. Tot slot vertelt Ramses over de digitale transitie en de uitdagingen die daar liggen, met name in het duurzaam bewaren van informatie zoals veilingcatalogi, die tegenwoordig vaak alleen als website beschikbaar zijn en door de veilinghuizen zelf niet, of niet altijd, worden bewaard. Ook in het bewaren en ontsluiten van tijdschriften en e-books liggen grote uitdagingen, omdat informatie achter een betalingsmuur kan liggen, of onbeschikbaar kan worden als de pakketten van digitale aanbieders veranderen. Presentatie hieronder.

Anna Rademakers vervangt spreker Maarten Herlien, helaas verhinderd door ziekte, met een presentatie over Collectievorming bij de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. Het strategisch collectieplan is een 4-jarig terugkerend beleidsplan waarin beschreven wordt welke collecties op welke manier worden verzameld. Het verzameldoel van de KB is, als nationale bibliotheek, bijzonder breed: het verzamelen van “iedere samenhangende teksteenheid die in of over Nederland openbaar is gemaakt”. Er wordt daarbij hard gewerkt aan (digitale) ontsluiting van alle vormen van informatie, van kranten tot middeleeuwse handschriften. Presentatie hieronder.

Plan inmiddels gepubliceerd op website KB: https://www.kb.nl/sites/default/files/documents/kb_beleidsplan2326_digitaaltoegankelijk.pdf

Wilma Knol, Senior Information Specialist, Willem de Kooning Academy Rotterdam geeft een presentatie over collectievorming in het hoger kunstonderwijs, gebaseerd op gegevens van Rijksakademie van beeldende kunsten, Academie van Bouwkunst, Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten Den Haag, Avans Hogeschool en Willem de Kooning Academy. Het hoger kunstonderwijs richt zich met name op de curricula van de opleidingen en de ontwikkelingen van de kunst- en ontwerpdisciplines, zonder afstemming met andere (kunst)instituten. De nadruk ligt op het papieren boek, minder op digitale materialen. KABK werkt met een bibliotheekcommissie, bij ander academies wordt via informele weg collectiebeleid gemaakt. Presentatie hieronder.

Alex Alsemgeest, conservator Bibliotheekcollecties van het Rijksmuseum, spreekt een inspirerende lezing uit naar aanleiding van een beroemd kort verhaal van Tolstoj: ‘heeft een mens veel land nodig?’ Een boer krijgt van de tsaar de kans om zijn land uit te breiden. Al het lan waarvan hij de omtrek kan belopen voor zonsondergang, is zijn nieuwe eigendom. De man gaat gretig op weg, maar vraagt zich onderweg of hij niet teveel land heeft geambieerd. Net voor zonsondergang is hij terug op het afgesproken startpunt, waar hij overlijdt door pure vermoeidheid. Het enige land dat hij krijgt, is zijn graf. Het verhaal kan gezien worden als een pleidooi om vooral niet alles zelf te willen doen, maar juist de samenwerking op te zoeken.

Op een later moment volgt communicatie over het hernieuwde collectiebeleid van de Rijksmuseum Research Services, die plannen mogen op deze bijeenkomst nog niet extern gedeeld worden.

Catharina van Daalen, medewerker Bibliotheek & Documentatie, geeft een presentatie over het  collectiebeleid van de Centraal Museum bibliotheek. Deze bibliotheek heeft zij sinds 2021 onder haar hoede en er werd veel achterstallig onderhoud aangetroffen. Met de kerntaken van een bibliotheek in gedachten (Collectionere, Catalogiseren, Ordenen, Ontsluiten) wordt er gewerkt aan opschonen van alle holdings, en beter toegankelijk maken van de verzamelde informatie. Het collectiebeleid van het Centraal Museum is toegespitst op het ondersteunen van onderzoek naar de museale collectie, en het bewaren van documentatie rondom die collectie. Daarmee is deze afdeling bibliotheek en archief tegelijk. Presentatie hieronder.

Discussie:

met behulp van Mentimeter werd er een discussie gevoerd over collectieplannen en holdings, gemodereerd door Saskia Scheltjens en Jantiene van Elk.

Rondleiding bibliotheek Centraal Museum:

Catharina gaf tot slot een rondleiding door de museumbibliotheek, waar nog veel uitdagingen liggen in het opruimen en catalogiseren van achterstallige publicaties.